سایه تروریسم و آوارگی: پیامدهای بلندمدت حمایت ترکیه از تحریر الشام

ترکمن سسی - فرحان اسماعیلی کارشناس ارشد علوم سیاسی و روابط بین الملل در یادداشتی نوشت: حمایت ترکیه از گروه تروریستی تحریر الشام، که اکنون کنترل بخش‌های کلیدی سوریه را به دست گرفته و در سقوط دولت این کشور نقش اصلی ایفا کرده است، ترکیه را در مسیری پرمخاطره قرار داده است.

این سیاست کوتاه‌مدت، تبعات طولانی‌مدتی در ابعاد امنیتی، اجتماعی، اقتصادی و حتی بین‌المللی برای ترکیه به همراه خواهد داشت.

کنترل مناطق مرزی سوریه توسط تحریر الشام، به‌ویژه در بخش‌هایی که هم‌مرز با ترکیه هستند، عملاً مرزهای این کشور را به کانونی از تهدیدات تبدیلمی‌کند. تجربه بی‌ثباتی در لیبی نشان می‌دهد که قدرت گرفتن گروه‌های تروریستی و فقدان دولت مرکزی در همسایگی، ریسک نفوذ تروریست‌ها به کشورهای مجاور را به‌شدت افزایش می‌دهد. در سوریه نیز، آزاد شدن زندانیان داعشی و سایر عناصر افراطی در سایه بی‌ثباتی، به معنای تهدید فوری برای امنیت ترکیه است. این نفوذ، علاوه بر افزایش حملات تروریستی در خاک ترکیه، موجب تقویت شبکه‌های افراطی در داخل کشور خواهد شد که مقابله با آن‌ها، منابع و انرژی زیادی از ترکیه خواهد گرفت.
یکی از مهم‌ترین پیامدهای حمایت ترکیه از تحریر الشام، افزایش موج جدید آوارگان به این کشور خواهد بود. درگیری‌های احتمالی میان تحریر الشام و کردهای سوریه، به‌ویژه در مناطق شمالی، زمینه‌ساز آوارگی هزاران نفر از ساکنان خواهد شد. ترکیه که هم‌اکنون میزبان حدود ۴ میلیون پناهجوی سوری است، با موجی تازه مواجه خواهد شد که فشار بر زیرساخت‌های اجتماعی و خدمات عمومی این کشور را دوچندان می‌کند.
پناهجویان جدید، علاوه بر نیازهای فوری نظیر مسکن، غذا و مراقبت‌های بهداشتی، چالش‌های بلندمدتی مانند اشتغال، ادغام اجتماعی و امنیت را به ترکیه تحمیل خواهند کرد. تجربه سال‌های گذشته نشان داده است که ناکامی در مدیریت این بحران، موجب افزایش تنش‌های اجتماعی میان پناهجویان و جوامع میزبان می‌شود.
یکی از بزرگ‌ترین خطراتی که ترکیه با آن روبه‌روست، رسوب تفکرات تکفیری و افراط‌گرایی در میان جوامع محلی است. ترکیه با حمایت از گروه‌هایی مانند تحریر الشام و همکاری تاکتیکی با آن‌ها، در حال فراهم کردن بستری برای گسترش این تفکرات است. این پدیده می‌تواند منجر به رادیکالیزاسیون جوانان، تشکیل هسته‌های تروریستی جدید و افزایش حملات داخلی شود. بسیاری از کشورهای اروپایی که در گذشته به پذیرش پناهجویان افراطی پرداخته‌اند، شاهد موجی از حملات تروریستی داخلی بوده‌اند. ترکیه نیز، با حضور گسترده عناصر افراطی در مرزها و شهرهای خود، با چالشی مشابه روبه‌رو خواهد شد که نه‌تنها امنیت بلکه همبستگی اجتماعی را تهدید می‌کند.
یکی دیگر از پیامدهای ورود موج جدید آوارگان، فشار اقتصادی بر ترکیه است. تأمین نیازهای اولیه برای آوارگان، به هزینه‌های مالی سنگینی نیاز دارد که در شرایط کنونی اقتصاد ترکیه، بسیار دشوار خواهد بود. علاوه بر این، ورود آوارگان به بازار کار، فشار بر نرخ بیکاری را افزایش داده و موجب کاهش فرصت‌های شغلی برای شهروندان ترکیه خواهد شد. این وضعیت به نوبه خود موجب تشدید نارضایتی‌های عمومی و اعتراضات اجتماعی خواهد شد. تجربه گذشته نشان داده است که این نارضایتی‌ها می‌توانند به ابزاری برای مخالفان سیاسی تبدیل شوند و موجب تضعیف دولت مرکزی ترکیه شوند.
احتمال درگیری میان تحریر الشام و کردهای سوریه، به‌ویژه در مناطق شمالی،یکی از مهم‌ترین تهدیدات برای ترکیه است. کردها که از حمایتآمریکا و سایر قدرت‌های غربی برخوردارند، می‌توانند وارد جنگی فرسایشی و پرهزینه با تحریر الشام شوند چرا که جنگ داخلی و بی‌ثباتی سوریه بهترین وضعیت ممکن در راستای اهداف آمریکا و رژیم صهیونیستی می‌باشد. این درگیری، علاوه بر افزایش ناامنی در مرزهای ترکیه، آنکارا را در موقعیتی پیچیده و پرریسک قرار می‌دهد.
شرایط کنونی سوریه شباهت زیادی به وضعیت لیبی دارد، جایی که فروپاشی دولت مرکزی و ظهور گروه‌های شبه‌نظامی، به بی‌ثباتی منطقه و بحران‌های مهاجرتی منجر شد. ترکیه، با حمایت از گروه‌های افراطی در سوریه، در حال بازتولید همان شرایط است. همان‌طور که بی‌ثباتی لیبی، هزینه‌های سنگینی را به کشورهای همسایه تحمیل کرد، ترکیه نیز باید خود را برای تبعات این سیاست در بلندمدت آماده کند.
حمایت ترکیه از تحریر الشام و استفاده ابزاری از گروه‌های تروریستی، نه‌تنها اهداف استراتژیک این کشور را محقق نمی‌کند، بلکه ترکیه را به سمت بحران‌های چندبعدی سوق می‌دهد. از ناامنی مرزی و نفوذ تروریسم گرفته تا بحران اجتماعی و اقتصادی، ترکیه با تبعات سنگینی روبه‌رو خواهد شد.

نوشتن دیدگاه