ترکمن سسی- دکتر امان قلیچ شادمهر پژوهشگر فرهنگ و ادب ترکمنی در سومین روز از نخستین جشنواره موسیقی آوای ارادت در گنبدکاووس مقاله ای ارایه نمود.
مقاله وی درباره محبت و ارادت اهل سنت و ترکمن ها به ائمه و امام رضا(ع) است و در راستای گسترش اطلاع متن این مقاله منتشر می گردد.
با سلام، دوستان از سر ارادت تکلیف کردند که درباره ارادت ترکمن ها به ائمه و حضرت امام رضا(ع) مطالبی را هر چند کوتاه ارایه دهم.
در ابتدا به عنوان مقدمه باید گفت که در میان ترکمن ها چهار طایفه نسبت به دیگر طوایف پرشمار ترکمن مقدسند: مختوم، عطا،ایشان و سادات که یکی از اینان است. سادات از اعقاب دخت مبارک حضرت رسول اکرم(ص) فاطمه زهرا (س) و پسر عمو و داماد پیامبر، حضرت علی (ع) می باشد. ائمه معصومین از نسل مبارک ایشات هستتد.
علما و فضلای ترکمن به همه اهل بیت به دید ارادت و اکرام واحترام می نگرند. امامان جمعه هر هفته و همیشه از امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به عنوان سید جوانان بهشت یاد می کنند و هر هفته در خطبه نماز جمعه می خوانند که: هما سیدا شبان اهل الجنه والجنه: ابی محمدالحسن و ابی عبدالله الحسین. یعنی این دو سید و جوان اهل بهشتند امام حسن و امام حسین(ع).
نکته دوم این که در میان ترکمن ها سه امام به لحاظ قرابت مکانی و جغرافیایی بیش از دیگر امامزادگان از احترام ویژه ایی برخوردارند.
قرانگقی امام، آق امام و قیزیل امام.
قرانگقی امام همان امامزاده یحیی بن زید بن علی بن حسین است که در سه کیلومتری گتبدکاووس که روزگاری به علت تاریک بودن و نداشتن روشنایی که در خرابه های شهر جرجان قرار داشت. قرانگقی امام می گفتند.
آق امام همان امامزاده واقع در آزاد شهر نزدیک روستای قزلجه آق امام است که به علت داشتت نور و رو شنایی و سفید کاری شده در میان ترکمن ها به آق امام معروف است.
سومین قیزیل امام است که ترکمن ها به علت گنبد طلایی رنگ بارگاه حضرت امام رضا(ع) به این نام می خوانند.
باید گفت که ترکمنهای تربت جام تا سرخس و درگز و بجنورد تا آشخانه و از راز جرگلان تا دریای نیلگون خزر همه مشتاقانه به زیارت حضرت رضا(ع) می روند. شوق اشتیاق دیدار و زیارت حضرت رضا(ع) در دل هر ترکمنی موج میزند. در میان روحانیون، طلاب و زوار ترکمن معمول است که قبل از ورود به بارگاه حضرت در مقابل درب ورودی ایستاده ختم صغیره میخوانند. بدین منوال ابتدا دو سوره ناس و فلق سپس سوره حمد و سه بار سوره اخلاص می خوانند و به نیت زیارت دو رکعت نماز نافله و آیاتی ار کلام الله مجید را تلاوت می کنند.
امام هشتم در میان ترکمن ها احترام خاص و ویژه ای دارد. باسواد و بیسواد بزرگ و کوچک و زن و مرد به زیارت امام رضا (ع) رفته به درگاهش طلب حاجت می کنند.
قاریان ختم قرآن نثار روح آن امام می کنند.
روحانیون شفاعت حضرت امام رضا (ع) را از خداوند متعال طلب می دارند.
تازه دامادهاو تازه عروس ها به زیارت امام رضا رفته، دعای حاجت می خوانند.
جوانان دختر و پسر در شرف ازدواج مقصد و مراد خود را می طلبند.
بیماران به نیت زیارت، شفاعت و بهبودی سر به آستان آن حضرت می آسایند.
مصیبت دیدگان و غمخواران در غم از دست دادن نزدیکان خود با هدای سجاده یا نمازلیق به روح آن درود و صلوات می فرستند.
کسانی که صاحب فرزند نمی شوند، به زیارت رفته به حرمت آن بزرگ امام از خداوند طلب فرزند می کنند.
اگر کسی به زیارت حضرت رفته او یا بستگانش صاحب فرزند شوند اگر پسر باشد، مشهد، مشهد قلی، مشهد بردی، مشهد قلیچ و اگر دختر باشد مشهد بیکه، مشهد تاج یا مشهد بی بی نامگذاری می کنند.
افراد بی فرزند یا صاحب دختران زیاد که پسر می خواهند به امام رضا بجل یا استخوان شتالنگ می فرستند و اگر دختر می خواهند تکه پارچه ای که بر دخیل بستند یا عروسکی را می فرستند.
خلاصه اعتقاد پاک به این امام در قلوب تک تک ترکمن ها رخنه کرده است و در میان ترکمن ها نور و جلوه ای خاص دارد.
در دیر باز در ادبیات و در متون دینی و ادبی ما همواره مدح ومنقبت امامان نقش بسته است و این محدود به فقط مختومقلی نیست. قبل از مختومقلی، پدر دانشمندش دولت محمد آزادی، قبل از او بایرام خان ملقب به شاه شاهان و فرزندش عبدالرحیم که هر دو به پنج زبان مسلط بوده و به پنج زبان شعر می گفتند. نسیمی و خوجه احمد یسوی و بسیار کسان در مدح پیامبر و اصحاب و اهل بیت اشعار پر نغزی را سروده اند. مختومقلی و شاعران کلاسیک ترکمن، اوج این اشعار مدحی درباره امامان است.
شاعر با فراست مختومقلی فراغی در شعر بخیشله بیزنی به امام رضا خطاب کرده می سراید:
دنگ دوش لار یانینده بیر بی کمالم
عاشقم مجنونم شکسته حالم
سینه خراسان زوار عالم
یا امام رضاغه بخیشله بیزنی
ترجمه:
در میان این بزرگان من بی کمالم
عشقم مجنونم شکسته حالم
قلب خراسان و قلب زوار جهان که امام رضاست
ای پروردگار ما را به خاطر امام رضا ببخشای.
شاعران معاصر بسیاری در مدح منقبت امام رضا اشعاری را هدیه کردند. صفا باخانی، تاجی ایزدی، حاجی قرنجیک و مشهد قلی قزل و دیگران نمونه ای از این شاعران است. در خاتمه به خاطر حسن ختام نمونه ای از شعر شاعران معاصر که شعر زیبایی را در وصف امام رضا (ع) دارند، می خوانم:
یورگ دن جوشانین یازیان
گوزل بیت لری دوزیان
وصالینگ دن جدا
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.