ترکمن سسی - مهارت‌های سنتی ساختن و نواختن دوتار در چهاردهمین نشست کمیته بین دولتی به عنوان یکی از عناصر میراث معنوی ایران در فهرست میراث فرهنگی ناملموس بشری یونسکو ثبت جهانی شد.
در این ارتباط گفتگویی با فریدون سیدیان مدیر گالری موسیقی اولکام و یکی از نوازندگان و مربیان دوتار ترکمنی انجام دادیم:
مدیر گالری موسیقی اولکام اینگونه صحبت های خوذ را آغاز می کند :
عشق به دوتار اولین درس همه اساتید دوتار است و همگی بدون استثنا با تمام وجودشان سختی ها کشیدند تا در این زمان ما به اسان ترین شکل ثبت جهانی دوتار را به همه علاقه مندان و استاتید دوتار ترکمن در منطقه خودم و تمام ترکمنهای سراسر دنیا تبریک می گویم.
لطفا درباره پیشینه و سابقه نوازندگی دوتار ترکمنی برای مخاطبان این رسانه بفرمایید.
پیشینه دوتار ترکمن به چند هزارسال پیش برمیگرددد و دوتارترکمن دارای تکنیکهای بسیار زیادی است. ازجمله چیریتمه و قوشاچیریتمه و اوزین چیریتمه و قیرو وآخساق قاقو و صداهای دلنشینی که ازصفحه دوتار گرفته میشود.
صداهای سوز که از دسته دوتار گرفته میشود و حرکتهای بسیار دیگر که در دوتارهای مناطق دیگر نیست و مخصوص دوتار ترکمن هست و در دوتار ترکمن تعداد بسیار زیادی ساز داریم که در هیچ جای دنیا این تنوع وجود ندارد.
شکل ساز، نحوه در دست گرفتن و سبک نواختن دوتار نیز در منطقه ترکمن صحرا چگونه است؟ و نحوه نوازندگی دوتار ترکمنی با دوتارهای سایر مناطق از لحاظ شکل و نحوه نوازندگی چه تفاوت هایی دارد؟
جنس کاسه دوتار ترکمن از درخت توت و گردو و جنس دسته بیشتر از زردالو و گردوی سیاه و صفحه ی دوتار از چوب شاتوت و توت میتواند باشد.
به هنگام نواختن ، دوتار در حالت نشسته روی پامتمایل به بغل شکم قرار می گیرد و با حرکات متناوب دست به بالا و پایین و هر نواختن دست همراه با اجرای تکنیکهای ظریف انگشتان بر روی گلوی دوتار و صفحه ی دوتار به شکل زیبایی انجام میشود.
همانگونه که می دانید دوتار در بیان قصه‌ها و داستان‌های بومی ترکمنی در قالب آهنگ‌هایی زیبا با این ساز سینه به سینه به نسلهای کنونی منتقل می شود.کمی در این باره توضیح بفرمایید.
در مراسم عروسی های ما بخشی های حرفه ای آنقدر هنرمندانه و زیبا قصه های قرآنی و گفته های پیامبر(ص) و اشعار عرفانی شعرای بزرگ و بابندگی تمام شکر نعمتهای پروردگارشان را بجا می آورند که پای آهنگ های آنان اجداد ما نشسته بودند و ماهم اکنون می نشینیم و نسلهای بعدی نیز پای جادوی دوتار خواهند نشست و اینگونه نسل به نسل این میراث منتقل میشود.
وی ادامه می دهد :
دوتار ترکمن تنها موسیقی کامل دنیاست که در نواختن آن تکنیکهای بیشماری استفاده میشود. دوتار ترکمن چهار دستگاه اصلی : مخنس(مخمس)، تشنید، قیریقلار و نوایی که هرکدام از آنها خود دنیایی است.
استادان سازنده دوتار راههای مختلفی را با وجود مشکلات زیاد امتحان کردند تا صدای دوتار ترکمن روز به روز دلنشین تر شود و ما عاشقان دوتار دستان هنرمندشان را می بوسیم و خوشحالم که در زمان حیات خود افتخار شاگردی آن عزیزان نصیب ما شده است.
لطفا درباره اساتید دوتار در ترکمن صحرا بگویید.
استاد موسیقی من درنوازندگی حالیپا عبدالحمید رژیم است و از استادان بزرگ نوازنده دوتار ترکمن آقایان دکتر عبدالمجید تکه، ابراهیم جرجانی، عبدالحمید وجدانی و گلدجان کر که سالیان زیادی شاگردان بیشماری تحویل جامعه فرهنگ دوست منطقه داده اند.
دو استاد بزرگ و پیشکسوت سازنده دوتار به هر ترتیب سن استاد یوسف دیبایی و استاد آی محمد مقیمی حدود ۳۰ سال دوتارهای منطقه ی بزرگ ترکمن صحرا را تامین می کنند و ما از تجارب ارزشمند این اساتید بهره ها برده ایم.
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال میشود.