ترکمن سسی - عبدالرسول جوادی بالاجاده - یلدا در مازندران و گلستان قدمتی دیرینه دارد همانند بسیاری از آیین‌های مخصوص محلی مزین به آداب و روش‌هایی است.
شب یلدا در زبان مازنی «چله شو» خوانده میشود و شب نخست این چهل شب را «گت چله» می‌گویند.
در این شب،زنان خانه از صبح روز آخر پاییز مشغول به کار می‌شوند،آنها خانه را برای برپایی مراسمی سنتی آماده می کنند.
در اعتقادات مازنی‌ها چله شو شب مهم و پرشگونی است و همه افراد خانواده دور هم جمع می شوند
با خوردن هندوانه،ماست،میوه و آجیل (گندم بوده داده،نخود برشته،تخم هندوانه و کدو،بادام،پسته،کشمش،انجیر و توت خشک)و برخی میوه‌های محلی مانند«کِنِس(یا کاندس)»سرمای فصل زمستان را از خود دور می کنند.
یکی از مهمترین و خوشمزه ترین شیرینی‌های مازنی‌ها در این شب«پشت زیک»است که با کنجد و شکر درست می شود.
آنها معتقدند که با خوردن ماست یا هندوانه در شب یلدا،هرگز در زمستان سردشان نخواهد شد.
بئودونه هم از دیگر شیرینی های مازنی ها در این شب است که با برنج خشک شده تهیه میشود.
بسیاری از خانواده ها در چله شو، پس از خوردن شام،برای شب نشینی چله شو به خانهً خویشاوند بزرگترمحله روند.
یکی از رسوم کهن هم در این شب دختران دم بخت با پوشاندن صورت خود از هفت خانه چیزی می گیرند اگر کسی آنها را ندید و نشناخت حتما به آنچه نیت کرده اند،می‌رسند.
قبل از تناول شب چره،پدر خانه قرآن را می گشاید و یک صفحه از آن را قرائت می کند،سپس برای اموات خود و اهل محل درخواست آمرزش از درگاه خداوند می کند.
پیران اعتقاد دارند که در این شب زمین نفس می کشد و از این به بعد روزها به اندازه یک جو بلند شده و شب ها کوتاه می گردد.
در روستاهای مازندران و گلستان با اعتقاد بر اینكه خیرات كردن در اول شب زمستان موجب زیاد شدن روزی می شود با كمك كردن به فردی كه معروف به «آل» است و با سیاه كردن صورت خود و پوشیدن لباسی كه هویتش معلوم نشود با رفتن به درب خانه های مردم برای نیازمندان آذوقه زمستان را جمع آوری می‌كند.
خواندن داستانهای كهن مازنی،شعرهای امیرپازواری شاعركهن مازندرانی یا امیری خوانی،گرفتن فال حافظ و فال گردو از مهمترین مراسم چله شو در مازندران است.
در این شب خوردن تنقلات،میوه (شب چره)،هندوانه و میوه های فصل از جمله پرتقال،نارنگی،لیمو شیرین،سیب،انار و..تا پاسی از شب می نشینند و خاطره و قصه، سرگذشت و...تعریف می کنند.
مثل"تیرما سیزه شو"فال حافظ و فال گردو می گیرند.
یکی از چیزهایی که در گذشته بسیار پر رونق بود و مخصوص چنین شب هایی بود.
شیرینی«پشت زیک یا بشت زیک» و « شکر لله»نیشکر بود که رفته رفته دارد به فراموشی سپرده می شود.
مردم معتقدند در چنین شبی هر که هندوانه بخورد در طول سال به خفقان و گرفتگی قلب دچار نمی شود .
در این شب برای دخترانی که نامزد دارند از طرف داماد "خرجی" فرستاده می شود؛ یعنی داماد تمام چیز هایی که برای شب چله لازم است به اضافه مرغ و ماهی،در یک خوانچه می چیند و بعد از غروب آفتاب به خانه عروس می فرستد.
معمولا در این شب مردم بهترین غذا مثل ماهی پلو یا مرغ،غاز،بوقلمون،اردک و...با پلو صرف می کنند.
مردم اعتقاد دارند اگر در شب چله پیر زن گریه کند هوا بارانی می شود، اگر پنبه را از توی لحاف خود بیرون بریزد برف خواهد بارید. اگر گردنبند خود را پاره کند حضرت صاحب زمان (ع) ظهور می کند و دنیا آخر می شود و هر کس در شب چله یک قاچ هندوانه بخورد در طول سال به درد دندان مبتلا نمی شود.
شب چله را شب خدا می دانند و می گویند هر کس در این شب دعا کند، خداوند دعایش را مستجاب می کند.
حافظ خوانی جزء جدانشدنی مراسم این شب است در این شب همه مردم به خانه بزرگترها رفته و ضمن دور هم نشینی و خواندن فال حافظ به خوردن تنقلات و میوه‌ها به خصوص انار، هندوانه و ازگیل مشغول می شوند
با خوردن، نوشیدن، شنیدن صحبت‌ها و داستانهای بزرگترها شب را به صبح می رسانند و معتقدند که صبح بعد از یلدا روز پیروزی خورشید بر سیاهی تاریکی‌هاست.
از خصلت‌های شیرین ما،دور هم نشینی به بهانه‌های مختلف از جمله نوروز و شب چله است که هر قوم با توجه به فرهنگ خود سفره متنوعی برای این شب می‌گستراند.
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال میشود.