جنگ های مذهبی در سایه مرزهای مشترک قومی/از ترکمنهای سنی و شیعه مذهب تا کردهای ملی گرا در خاورمیانه

ترکمن سسی-برهان الدین فاتح:اعتقادات مذهبی بالاتر از هر عقیده و تعصب دیگری در نهاد انسانها جای دارند،دین و مذهب باعث انسجام ملت ها و اقوام مختلف است و از سویی همین دین می تواند جنگ های خانمان براندازی را میان ملت ها به راه بیاندازد که نمونه های آن در تاریخ کم نیستند.

بسیاری اوقات جنگ های مذهبی،درون ملت ها و اقوام نیز شعله ور شده است که تبعات آن کشتار و نسل کشی های دردناکی بوده است،در تاریخ معاصر شاید کشتار بی رحمانه مسلمانان بوسنی بزرگترین مثال جنگ مذهبی و سیاسی باشد جاییکه صرب ها به پیر و جوان مسلمانان حنفی مذهب رحم نکردند و شاهد کشتاری بی رحمانه بودیم،کشتاری که صرفا به دلیل مسلمان بودن مردم آن منطقه صورت گرفت،همه می دانیم که صرب ها قاتلان بی رحم مسلمانان بوسنی هستند ولیکن شاید برخی نمی دانند مسلمانانی که در خون خویش غلطیدند صرب و هم قوم قاتلان بودند.

در منطقه خاورمیانه چهار عامل زبان،قومیت،دین و عرب تبار بودن باعث اتحاد قوی ملت ها بود تا جاییکه پس از سقوط امپراطوری عثمانی و ظهور حکومت های وابسته به انگلیس و فرانسه که در اکثر موارد از حکومت قوی مرکزی برخوردار نبودند عوامل فوق باعث اتحاد قلبی مردم منطقه بود،حال آنکه در عصر حاضر شاهد خون ریزی های زیادی در این منطقه حساس هستیم.

تفاوت های لهجه،تفاوت های قومی و مذهبی باعث شد تا برخی دکترین سیاسی فرامنطقه ای که وابسته به برخی کشورهای سرکرده در جهان امروزی هستند،این تفاوت ها را دست آویزی برای جنگ افروزی بیشتر قرار دهند که اختلافات مذهبی از تمام عوامل فوق نقش مهم تری در این زمینه داشت،کما اینکه در این منطقه برخی اقوام بی کشور چون کردها که در بخش هایی از کشورهای ترکیه،عراق،سوریه و ایران قرار دارند یا ترکمن ها که از نظر مذهب به ترکمن های اهل سنت و شیعی مذهب تقسیم می شوند و بیشتر در عراق و سوریه ساکن هستند نیز وارد عرصه شدند،کردها عملا اختلافات مذهبی را کنار گذاشتند و برای آنان قومیت و ملی گرایی ملاک عمل قرار گرفت در حالیکه ترکمنها وضعیت مذهبی تری به خود گرفتند تا جاییکه در اوایل شروع کار داعش برخی از ترکمنهای عراق که از نظر مذهبی به این گروه تعلق خاطر داشتند به این گروه پیوستند،عملی که در مدت زمان اندکی به اشتباه بودن آن پی بردند،برخی دیگر از ترکمنها نیز در صف مقابله با داعش بودند.

در رابطه با اقوام بی کشور در خاورمیانه نباید از تلاش های دکترین سیاسی کشورهای انگلیس و تا حدودی فرانسه چشم پوشی کرد تا هر کدام از اقوام و پیروان مذاهب را در مرزهای مشترک میان کشورها تقسیم کنند که عامل اتحاد قومی و مذهبی در مواقع مد نظر این کشورها تبدیل به آتش جنگ و اختلاف شود،به عنوان مثال شهر نفت خیز موصل عراق مدت ها ذهن انگلیس را به خود معطوف کرده بود که در آخر شهر موصل در خاک عراق باقی ماند و نصیب ترکیه مدرن نشد،در مثالی دیگر شهر اسکندرون که متعلق به سوریه بود در سال 1939 میلادی به ترکیه واگذار شد یا پیدایش کشور لبنان حکایت جالبی دارد،لبنان تحت سیطره سوریه قرار داشت که چند منطقه به آن افزوده شد و در طی اتفاقاتی کشور لبنان فعلی به صحنه خاورمیانه آمد.

اگر کردها را استثنایی قلمداد کنیم که با هرکسی که مقابل خواسته های آنان ایستادگی کند مقاومت می کنند می توان بیشتر شعله افروزی های موجود در خاورمیانه را مذهبی و سیاسی توصیف کرد و عامل تفاوت های قومی و لهجه در رده های بعدی جنگ افروزی قرار دارند.

به اعتقاد برخی از مفسرین تاریخی حتی حمایت پشت پرده اسرائیل از گروه هایی چون داعش قبل از آنکه دلیل سیاسی داشته باشد نزاع های تاریخی است که آنان با مسلمانان دارند چرا که هنوز هم تلخی برخی از رویدادهای تاریخی و شکست های پدران خویش از مسلمانان را برنمی تابند و مسئله بیت المقدس برای یهود نیز قبل از آنکه سیاسی باشد مسئله ای مذهبی است که درباره صحت و سقم ادعای فوق باید اساتید علوم سیاسی و تاریخی نظر بدهند.

در عصر حاضر خاورمیانه در نقشه راهبردی آمریکا جایگاه ویژه ای دارد چرا که از یک سو اسرائیل به عنوان حامی و هم پیمان آمریکا در این منطقه قرار دارد و در منظر دیگر منابع عظیم طبیعی چون نفت در این منطقه قرار گرفته اند،کما اینکه تاریخ حتی در عصر معاصر به خوبی روایت می کند هرگاه مسلمانان متحد شده اند توانسته اند به قدرت های جهانی لطمه های زیادی وارد کنند،موارد فوق و نکات بی شمار دیگر خاورمیانه را نقطه ای استراتژیک برای کشورهای فرامنطقه ای کرده است.

با توجه به موارد مذکور کشورهای سرکرده و فرامنطقه ای هیچگاه خواهان آرامش در منطقه نبوده و نخواهند بود و با تمسک به اختلافات جزئی میان اقوام،مذاهب و ملت ها سعی در متشنج کردن اوضاع منطقه دارند که در این امر موفق بوده اند.

مثال های بارز موارد فوق کم نیستند،هم اکنون کشور عراق به سه بخش کردنشین،ترک نشین،شیعه نشین تقسیم شده است،یا مسئله ای که اخیرا زیاد در رسانه ها به چشم می خورد تقسیم کشورهای مسلمان به کشورهای سنی مذهب و شیعی مذهب است که کاری اشتباه بنظر می رسد،درحالیکه انتظار می رود از عبارت کشورهای مسلمان استفاده شود برخی از سران کشورهای منطقه در اظهارات خویش از عباراتی چون کشور شیعه مذهب،کشور سنی یا الفاظ مشابه استفاده می کنند که این امر درواقعیت امر علاوه بر هویت بخشی به خود و دیگر کشورهای منطقه،دست گذاشتن بر روی اختلافات است و این نکته ظریف همان خواسته دول استعماری است.

مسئله ای که درباره گروه های نوظهور افراطی و انحرافی در منطقه شایان ذکر است علاوه بر حمایت پنتاگون از برخی گروه ها چون داعش مسئله امنیت ملی کشورهای منطقه و تکفیر است که این گروه علاوه بر رفتارهای غیرانسانی که در نقاط تحت سیطره خویش انجام می دهد امنیت ملی کشورهای منطقه و حتی کشورهای آسیای شرقی را نیز تهدید می کند،از سویی دیگر تکفیر و مسئله کفر که به این گروه نسبت داده می شود بازی سیاسی بیش برای داعش نیست،چرا که این گروه فقط مخالفان خویش را تکفیر و از حیطه اسلام خارج می کند درحالیکه موافقان این گروه ولو غیرمسلمان در آرامش خاطر بسر می برند و جهاد این گروه مختص کشورهای اسلامی است.

اگر به داعش و رویه آن نگاهی بیاندازیم این گروه بنام اسلام فعالیت خویش را آغاز کرد و همین امر باعث شد تا در برخی نقاط با استقبال روبرو شود که دیری نپایید مردم آن مناطق از عمل خویش سخت پشیمان شدند که باز هم رد پای دین به چشم می خورد یا در مثالی دیگر اگر به شکل گیری ترکیه فعلی توسط کمال آتاتورک نگاهی بیاندازیم متوجه خواهیم شد وی اوایل کار یکی از شاهزادگان عثمانی را به عنوان خلیفه معرفی نمود تا جلوی جریحه دار شدن احساسات مردم ترکیه را بگیرد و پس از قدرت یافتن وی را خلع کرد که در این مورد نیز شاهد استفاده ابزاری از دین بودیم.

در منطقه خاورمیانه دین عاملی بسیار قوی برای اتحاد ملت ها و اقوام است ولیکن همین عامل قوی در عصر حاضر در کنار فاکتورهای دیگر جنگ های خانمان سوزی به راه انداخته است تا جاییکه اقوامی چون ترکمنها را به دو گروه تقسیم کرده است و مثالهایی دیگر که در سطور فوق گذشت.

بنظر می رسد راه حل اختلافات موجود دست شخصیت های متنفذ سیاسی و مذهبی خاورمیانه و سران کشورهای منطقه است تا با کنار گذاشتن اختلافات چاره ای برای دوران سیاه خاورمیانه بیاندیشند نه اینکه در عرصه های بین المللی چون مجمع عمومی سازمان ملل و سازمان کشورهای اسلامی به فکر خالی کردن عقده های سیاسی خویش بر سر یکدیگر باشند.

بی شک تاوان اشتباهات رهبران سیاسی را مردم می پردازند.

ترکمن سسی:خوانندگان و مخاطبان گرامی می توانند نظرات و سوژه های خویش را درباره مصائب امروز جهان اسلام،خاورمیانه و تکفیر برای ما ارسال کنند.

نوشتن دیدگاه