ترکمن سسی - مجتبی لشکربلوکی - اواخر قرن نوزدهم در آمریکا نفت کشف شد، سوختی که چندین و چند مزایا نسبت به زغال‌سنگ داشت.
این مزایا باعث شد کم‌کم متوجه شدند که نفت، سوخت آینده است و باید آن را به دست آورد. با شروع قرن بیستم کشور‌های نفت‌خیز اهمیت پیدا کرده که ایران از جمله مهمترین آن کشورها بود زیرا در مجموع بیشترین ذخایر نفت و گاز جهان را داراست.
ویلیام ناکس دارسی در ۱۲۸۰ش موفق به کسب امتیاز استخراج، بهره‌برداری و لوله‌کشی نفت و قیر در سراسر ایران به مدت ۶۰ سال گردید.
وی متعهد شد از عواید حاصله ۱۶٪ به عنوان حق‌امتیاز و بیست هزار لیره به طور نقدی به صورت سهم به ایران بدهد!
سال بعد دولت انگلیس به علت اهمیت نفت، ۵۶ درصد سهام شرکت را خرید و دو نفر نماینده با حق «وتو» درباره تصمیمات شرکت منصوب کرد و در حقیقت، این امتیاز متعلق به دولت انگلیس شد!
مطابق با قرارداد نفتی «دارسی دوم» که توسط رضاخان با انگلیس بسته شد از سال ۱۳۱۲ تا ۱۳۷۲ به مدت ۶۰ سال سهم ایران از فروش نفت خود به ۲۰ درصد محدود شد و ۸۰ درصد متعلق به دولت انگلیس بود!!
نهضت ملی شدن صنعت نفت بر علیه این قرار داد استعماری انگلستان علیه ایران شکل گرفت.این نهضت را دکتر مصدق به عنوان نخست وزیر و آیت الله کاشانی مرجع بزرگ رهبری کردند.
در نهایت مجلس تحت فشار خواسته مردم ، این قرارداد را لغو نمود ، دولت انگلیس هم که با فشار نتوانست کاری از پیش ببرد به دادگاه بین المللی لاهه شکایت کرد و در آنجا قدرت منطق و استدلال دکتر مصدق بود که رأی دادگاه به نفع ایران منجر گردید و صنعت نفت ایران رسماً ملی شد.
آیت الله کاشانی کوشش برای ملی شدن صنعت نفت را «تکلیف دینی و وطنی ملت مسلمان ایران» می دانست.
دکتر مصدق در این دوران به سمت آمریکا گرایش پیدا کرد اما متاسفانه در 28 مرداد طعم اعتماد به آمریکا را به بدترین شکل ممکن چشید، به طوری که آبراهامیان نوشته:
بلافاصله پس از ملی شدن صنعت نفت ،آمریکا و انگلیس به توافق رسیدند که برای جلوگیری از آشفتگی بازار جهانی و کنترل نفت باید مصدق از صحنه سیاست حذف شود.»
مقام معظم رهبری در رابطه با نقش آیت الله کاشانی در نهضت ملی شدن صنعت نفت می فرمایند:
مرحوم کاشانی کسی است که به کمک او دکتر مصدّق و دیگر سرانِ نهضت ملی شدن صنعت نفت توانستند حمایت مردم را به این حرکت جلب کنند؛ والاّ حمایت مردم جلب نمیشد. کسی مصدّق را نمی‌شناخت؛ کسی معنای ملی شدن صنعت نفت را نمی‌دانست.
مردم طرفدار ملی‌شدن صنعت نفت ایران شدند و علی‌رغم این‌که محمدرضا موافق نخست‌وزیری مصدّق نبود، به پشتیبانی حمایت مردمی، مصدّق نخست‌وزیر شد. اگر مرحوم آیةالله کاشانی این حمایت عظیم مردمی را برای مصدّق به وجود نمی‌آورد، او نخست‌وزیر نمیشد.
بعد که ضدّ حمله دربار علیه مصدّق شروع شد و او از نخست‌وزیری برکنار گردید، فقط یک عامل توانست مجدداً قدرت را به مصدق برگرداند و آیةالله کاشانی بود.
اینها جزو واضحات تاریخ است؛ لیکن عدّه‌ای عمداً اینها را کتمان میکنند و نمیگذارند این حرفها به گوش نسل حاضر برسد.
دشمن فهمید که راز پیروزی ملت ایران چیست؛ لذا درصدد برآمد تا سیاسیّون و سردمداران دولتی را از روحانیت و دین جدا کند. آنها را از آیةالله کاشانی جدا کردند و بینشان فاصله انداختند و متأسفانه موفّق هم شدند.»
۲۹ اسفند سالروز ملی شدن صنعت نفت ایران گرامی باد.
مجتبی لشکربلوکی
مدرس دانشگاه
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.