ترکمن سسی - آجی قوشان (حاجی قوشان) یکی از روستاهای شرق شهرستان گنبدکاووس است. شاعرانی فرهیخته ، عالم و دانا از این روستا و اطراف آن برخاسته اند که نزد مردمان ترکمن محبوب و مورد احترام هستند.
از این گروه شاعران می توان از شاعر و عارف بزرگ مختومقلی فراغی و آرتیق محمد سیدی و ... را نام برد.
ما اینجا قصد داریم شاعر حاجی مامی حلیمی را به دوستداران فرهنگ و ادب معرفی و دیوان اشعار وی را تقدیم کنیم.
نسخه ای از این دیوان دست نوشته را آقای چرکز اونق مدیر کتابفروشی دنیای کتاب به ما سپرده تا آن را بخوانیم و مورد بررسی قرار بدهیم.
چون درباره زندگی شاعر حلیمی در این دست نوشته اطلاعات مشخصی وجود دارد مصلحت آن دیدیم که پیگیری و استخراج معلومات را به آقای عبدالرحیم نیازی ساعی مدیر بنیاد فرهنگی و هنری مختومقلی فراغی بسپاریم و اطلاعات زیر نیز بر اساس داده های وی تنظیم گردیده است. در جاهایی که لازم بوده شکل امروزی کلمات استفاده شده است به همین دلیل اصل دست نوشته نیز چاپ شده است.
شاعر ممی حلیمی، فرزند ملا محمد حلیمی ، در سال 1267 هجری شمسی در شهر کومیش دپه به دنیا آمد. در حوزه علمیه آن شهر هم علوم دینی فراگرفته است. شاعر در قطعه شعر " کأن دألمی ؟ "
خود را اینگونه معرفی می کند :
" بنده حاجی مامی آصلینگ جعفربای،
بلکه مؤمن لیکده گؤرسنگ بر مینگ آی،
عاصی قولینگ اؤزینگ یَلقه جان خدای،
یا آحد قهرینگدین رحمینگ کأن دألمی؟ "
همانگونه که مشخص است نام وی مامی، از طایفه جعفربای، تیره کؤر است. شاعر حاجی ممی، اشعار خود را با تخلص " حلیمی " سروده است :
" ای بشر، آتامیز آدم ذریاتی
بر عرضی بار سزه دیسین حلیمی
یوقدین باره گِلیب دنیاده یؤران
اوّل الله سنی بیلسون حلیمی "
حلیمی، شادی حقیقی و ابدی را رسیدن به بهشت، عمل به شریعت و رسیدن به حقیقت را، قرار گرفتن در مسیر طریقت و تابع شدن به رسول حق محمد مصطفی(ص) و چهاریار و اصحاب آن حضرت می داند. وی امام اعظم( رض) را پایه دین و به دست آورن دل فقیر و فقرا و عمل بی ریا را مات کردن شیطان می داند:
" کیم شریعت اهلی بولسه اُولدور دین رهبری،
گیر طریقت یولینه سن حقی گؤزلاب یؤری "
" چون محمد حق رسول پیغمبری هم یاد اِدیب،
بر غریب نینگ گونین آلیب هم یوراگنی شاد اِدیب،
بی ریا قیل سن عملنی اُول هم رجوم نی ماد اِدیب،
حق عطا قیلسه بهشتی شاد بولورسن ابدی،
چون ابابکر عمر عثمان علی دور چهار یار،
حاجتین حقدین تیلانه منتظردور بیر و بار، "
" ینه اُول امام اعظم، امام دین اسلام پایه سی،
گِل دِلأیلی بلکه یتسون بزه ده بر سایه سی، "
احادیث حضرت محمد صلی الله علیه و سلّم در اشعار وی تاثیر عمیقی گذاشته است :
" چؤلده مال بقان چاروا لار، بلند بلند جای لر سالسه،
خدایندین بی خبر کِس لر، ایلده کدخدا بولسه،
غریب عرضی دینگلانمانی، قاضی لارمز رشوه آلسه،
ای مسلمان دین دوغانلار، علامت آخر زماندور ".
شاعر حاجی مامی آگاه از عالم کشاورزی و دهقانی، کدخدایان زمانه خود را ، به دلیل ظلم های ارباب - کشاورز بویژه ظلم ستمشاهی را که از طرف حکومت شاه زمین های مردم را غصب می کردند و در میان خود تقسیم می کردند بسیار نکوهش کرده است. شاعر در ادامه موعظه های دینی خود در مقابله با این ظلم ها به مردم آگاهی بخشی کرده و در اشعار خود این بی عدالتی ها را نشان داده است :
" گویجی یتان باسیب آلار زور بیلان،
مگر بر عدالت حاکم بُولمسه ".
همچنین در قطعه شعری دیگر :
" مظلومه آرقه بُولماق، پیغمبرینگ سنّتی،
بو ایش مردینگ ایشی دیر، باشرسنگ آدم اُوغلی ".
" شو زمان ارباب لار، آلها- آل بیلان،
نچه سی یر ساتیب دُویدی پول بیلان،
ارباب لار کمپاین، تایخان اِل بیلان،
بر غوغا دوشیب دور یرینگ اوستینه .
یا رب نچوک گِچار تایخانینگ حالی
چؤلده اُوت تابمانی آچ قالدی مالی
دفه دوز قویمانی سوردیلار کألی
بر غوغا دوشیبدور یرینگ اوستینه
تأجرلار آزیبدور یورتاول باشلاب
تراکتور کمپانی گتیریلار قوشلاب
غریب تایخان اوتیر قرتچین تیشلاب
بر غوغا دوشیبدور یرینگ اوستینه ".
ظلم ادیجی کدخدالار حقدا :
" بولماسین بشرینگ کدخدا آدی
مللتنگ باشنده سوریار اُودی ".
به قلم : حبیب نیازی ساعی
دیدگاه‌ها